Église orthodoxe grecque par René Roos

De oosters-orthodoxe kerk, officieel de orthodoxe katholieke kerk genoemd, is een stroming binnen het christendom die zichzelf beschouwt als directe voortzetting van de 'ene, heilige, katholieke en apostolische' kerk. De Griekse naam 'orthodox' betekent letterlijk 'rechtgelovig', 'het ware geloof behoudend'. Als de oosters-orthodoxe gezindheid bedoeld wordt, die deze Kerk in de maatschappij vertegenwoordigt, wordt ook wel 'oosters-orthodoxe kerk' geschreven, zonder beginhoofdletters.

De oosters-orthodoxe kerk verstaat onder 'geloof' niet zozeer het aannemen van een systeem van dogmatische of morele regels, maar vooral de biddende gerichtheid op het hemelse. De orthodoxe kerk is in de eerste plaats een liturgische en (aan)biddende kerk; de doctrine en ethiek kunnen alleen binnen de context van deze goddelijke aanbidding worden uitgelegd. De vooraanstaande, orthodoxe theoloog George Florovsky drukte dit als volgt uit: 'Het christendom is een liturgische religie: eerst komt de aanbidding, vervolgens de doctrine en ten slotte de discipline'.

De orthodoxe kerk kent een groot aantal aangesloten kerken met elk een eigen hoofd. Meestal zijn ze per land georganiseerd. De orthodoxe kerk vormt binnen het christendom de groep chalcedoonse orthodoxe kerken: kerken die de leer van het concilie van Chalcedon volgen. De orthodoxie aanvaardt alleen de dogma's die vastgelegd zijn in de eerste zeven oecumenische concilies. Het grote schisma in de 11e eeuw (1054) tussen het oostelijke en het westelijke deel van de christenheid van het vroegere Romeinse Rijk, leidde tot de scheiding tussen de orthodoxe of Byzantijnse patriarchaten en het patriarchaat van Rome, de katholieke of Latijnse Kerk.

Hoewel de term "oosters" nog steeds gebruikelijk is, kan deze benaming in de huidige tijd misleidend zijn, daar de orthodoxe kerk thans ook bisdommen telt in West-Europa en vrijwel overal ter wereld. Het aantal orthodoxe gelovigen wereldwijd varieert volgens schattingen van 225 tot 300 miljoen. De situatie waarin veel lokale orthodoxe kerken leven, belemmert betrouwbare statistieken.