Zaanse Schans Zaandam Pays-Bas par Hendrik-Jan Kornelis

De Zaanse Schans is een in 1963 opgerichte historische Zaanse buurt in de gemeente Zaanstad met daarheen verplaatste rijksmonumentale houten gebouwen en industriemolens uit de Zaanstreek. In de loop der tijd is het aangevuld met diverse cultuurhistorische musea, ambachtswinkels en horeca. Het ligt in de Kalverpolder, een beschermd veenweidelandschap aan de Zaan, tegenover het dorp Zaandijk. Dit architectonische reservaat voor Zaanse houtbouw is vanwege de architectuurhistorische en landschappelijke waarde een beschermd dorpsgezicht. Het ontwikkelde zich tot internationale toeristische bestemming met jaarlijks enkele miljoenen bezoekers: in 2016 waren er 1,8 miljoen, in 2017 2,2 miljoen.

Houten huis tijdens plaatsing aan Zaanse Schans
Duur: 2 minuten en 9 seconden.2:09
Bioscoopjournaal uit 1962 over de huizen in Zaandam, met aandacht voor het "uitbreidingsplan Zaanse Schans". Een huis uit 1743 wordt vanuit Koog aan de Zaan naar een plek op de Zaanse Schans getransporteerd.
Duur: 1 minuut en 22 seconden.1:22
Filmpje van het transport van een houten huis naar de Zaanse Schans in 1965
Duur: 1 minuut en 49 seconden.1:49
Bioscoopjournaal uit 1966 over de Zaanse Schans
Bewustwording van het Zaans erfgoed ontstond tijdens de Tweede Wereldoorlog in Nederland. In 1938 werd in het Nederlands Openluchtmuseum al de Zaanse buurt opgezet met vier verplaatste woningen. In 1946 werd het burgerinitiatief ‘Zaans Schoon’ opgericht om woonbuurt de Gortershoek te behouden. Job Duyvis, Evert Smit, architect Jaap Schipper, rijksarchivaris Johan Groesbeek en houtbouwkenner Theo van der Koogh waren bij dit initiatief betrokken.

Om zoveel mogelijk Zaanse houtbouw te behouden werd in 1949 gekeken naar een aparte buurt om de huizen heen te verplaatsen. Haaldersbroek bij de Kalverpolder en het gebied rond het Eerste Ezelspad en het Weeshuispad in Zaandijk kwamen aanvankelijk in aanmerking. Niet alle bebouwing daar werd authentiek genoeg bevonden en het oog viel daarom op de Kalverpolder, die zich bovendien tegenover Gortershoek bevond waardoor een natuurlijk ensemble zou ontstaan.